Yatırım fonları yatırımcılara üç farklı şekilde maliyet getirebilmektedirler. Bunlardan birincisi alım satım nedeniyle yatırımcılardan kesilen komisyonlardır. Ancak bu tür komisyonlar zorunlu değildir ve fonlar bunu uygulayıp uygulamamakta serbesttir. Uygulamak istemeleri durumunda ise fon iç tüzüğü ve izah namesinde giriş çıkış komisyonlarının nasıl hesaplandığına yer verilmesi gerekmektedir.
İkinci maliyet unsuru olan yönetim ücreti fon kurucusuna fonun yönetimi karşılığında ödenen ücrettir. Genel olarak fon giderleri arasında en büyük payı fon yönetim ücreti almaktadır.
Yatırımcılar açısından katlanılması gereken diğer maliyet unsuru fonun işletilmesi sırasında fon varlığından yapılan harcamalardır. Bu harcamalar fon varlıklarından karşılandığı için birim pay fiyatını ve fonun getirisini azaltmakta ve bu etkinin yatırımcılar tarafından anlaşılması daha güç olmaktadır. Bu harcamalar fonun büyüklüğü ile orantılı olup, portföy büyüklüğü daha büyük olan fonun harcamaları da tutar olarak daha fazla olmaktadır. Bu nedenle bu harcamaların büyüklüğünü doğru ölçebilmek için toplam harcama tutarının fonun toplam değer büyüklüğüne bölünmesi ile hesaplanan gider oranlarının kullanılması gerekmektedir. Fonun gider oranı ne kadar yüksekse, getiri üzerindeki olumsuz etkisi de o kadar fazla olmaktadır. Bu nedenle farklı fonlar karşılaştırılırken gider oranları da dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Yatırımcılar yatırım yaptıkları fonun gider oranlarını ve büyüklüklerini fon iç tüzüğünden ve izah namesinden öğrenebilmektedir. Ayrıca Kamuyu Aydınlatma Platformunun (KAP) İnternet sitesinde fonların gider oranlarına ilişkin bilgilere yer verilmektedir. Fon yönetim ücretleri ve giriş çıkış komisyonlarına ilişkin bilgiler fon kurucularının internet sitelerinde açıklanmaktadır.
Portföylerinden karşılanacak giderler, performansı doğrudan etkilemesi nedeniyle yatırımcıların yatırım kararında önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla bu giderlere üst sınır getirilmesi, yatırımcıların fonlarından elde edecekleri gelirler üzerinde olumlu etki yaratmaktadır.
Buna göre fondan karşılanan yönetim ücreti, aracılık komisyonları, tescil ve ilan giderleri gibi tüm giderlerin toplamı, III-52.1 sayılı “Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği”nde (Tebliğ) belirlenen oranları aşamayacaktır.
Yatırım fonlarının varlıklarından karşılayabileceği harcamalar şunlardır:
– Fon Yönetim Ücreti
Fon yönetim ücreti fonun yönetimi karşılığında ödenen ücrettir. Fon yönetim ücreti her gün için fon toplam değerinin belirli bir oranı olarak hesaplanmaktadır. Fon yönetim ücreti oranına fon izah namelerinde yer verilmektedir.
-Kurul Ücreti
Takvim yılı esas alınarak, her üç aylık dönemin son iş gününde, o günkü fon toplam değerine Kurulca belirlenen oran (mevcut durumda yüz binde 5) uygulanarak Kurul ücreti ödenir.
– Tescil ve İlan Giderleri
Fonların ticaret siciline tescil edilen belgelerin masrafları fon varlıklarından karşılanabilmektedir. Ancak fonların reklam amaçlı ilanlarını fon kurucuları karşılamak zorundadır.
– Bağımsız Denetim Ücreti
Fonların yıllık dönemler itibarıyla hazırladıkları finansal tablolar ilgili hesap döneminin son günü itibarıyla hazırlanan portföy raporları ile birlikte bağımsız denetimden geçmekte olup, bu kuruluşlara ödenen ücretler fon varlıklarından karşılanmaktadır.
– Saklama Ücreti
Fonların varlıklarının saklanması karşılığında saklayıcı kuruluşlara ödedikleri ücretleridir.
– Fonun Yükümlüsü Olduğu Vergiler
Fonlar yükümlüsü oldukları vergileri de yine fon varlıklarından karşılayarak ödemektedirler.
– Diğer Giderler
Yatırım fonlarının yaptıkları menkul kıymet alım satımları nedeniyle yatırım kuruluşlarına ödedikleri komisyonlar da fon varlıklarından karşılanmaktadır. Yatırım fonlarının uygulayacakları komisyon oranları izahnamelerinde belirtilmektedir. Ayrıca varlıkların nakde çevrilmesi ve transferinde ödenen her türlü vergi ve resimler, alınan kredilerin faizi, portföye alımlarda ve portföyden satımlarda ödenen kürtajlar ve karşılaştırma ölçütü giderleri fon varlıklarından karşılanarak ödenmektedir. Ayrıca Kurulca uygun görülecek diğer harcamalar da fon varlıklarından karşılanır.
